کامبرین در ایران

 مقدمه

پس از شکل‎گیری سکوی اپی‎کاتانگایی ایران، از زمان پرکامبرین پسین شرایط تشکیل رسوب‎های کم ژرفا و همانند فراهم آمده و محل مناسبی برای انباشت رسوب‎های حاصل از فرسایش فرازمین‎های گرانیتی و سرزمین‎های دگرگونی حاصل از رخداد کاتانگایی بوده‎ است.شرایط کولابی – تبخیری پرکامبرین پسین بدون هیچ‎گونه رویداد زمین‎ساختی تا کامبرین پیشین ادامه داشته به همین رو رسوبات کامبرین آغازی ایران بیشتر کولابی – آواری است که با انباشت رسوب‎های دولومیتی آغاز و با مجموعه‎های شیلی ماسه‎سنگی سُرخ‎رنگ ادامه می‎یابد.

بخش بالایی نهشته‎های کامبرین پیشین ایران (سازند زاگون، سازند لالون) به رنگ سُرخ ارغوانی و نشانگر محیط‎های بسیار کم ژرفای اکسیدی است. شواهد زمین‎شناختی موجود نشان می‎دهد که در پایان کامبرین پیشین، پس از پسروی کامل دریا، سرزمین ایران به خشکی گسترده‎ای تبدیل شده ولی در کامبرین میانی – بالایی، بار دیگر شرایط دریای کم ژرفا فراهم آمده و در آن رسوبات دولومیتی، شیلی، سنگ‎آهک و ماسه‎سنگ انباشته ‎شد. با این حال، وجود لایه‎های ناچیز گچ و لایه‎های دولومیتی دارای هم ریخت‎های نمکی، نشان می‎دهد که محیط دریایی کامبرین میانی – بالایی ژرفای چندانی نداشته است فسیل‎هایی از خانوادة تریلوبیت‎ها، بازوپایان، مرجان‎ها، جلبک‎ها و کنودونت‎ها نشانگر برتری شرایط دریایی کم ژرفا در زمان یاد شده ‎ (کامبرین میانی – بالایی) است.

گفتنی است که در پاره‎ای از نقاط ایران به ویژه در شمال کرمان و جنوب خاوری زاگرس کافت‎های درون قاره‎ای پرکامبرین پسین، تا کامبرین پیشیـن و حتی اوایل کامبرین میانی ادامه داشته‎اند. به همین دلیل در این‎گونه نواحی، تفکیک انباشته‎های تبخیری – آتشفشانی پرکامبرین پسین ار ردیف‎های کامبرین پیشین امکان‎پذیر نیست.ردیف‎های رسوبی کامبرین ایران در بسیاری نقاط البرز، ایران مرکزی و همچنین برخی نقاط کوه‎های زاگرس بیرون‎زدگی دارند. به دلیل تغییر رخساره‎های سنگی و زیستی و همچنین تفاوت نام واحدهای سنگ‎چینه‎ای، سنگ‎های کامبرین ایران به صورت ناحیه‎ای توصیف می‎شوند.