پرمین در مشهد – فریمان

بر خلاف تمام گسترة ایران زمین که سنگ‎های پرمین خاستگاه قاره‎ای – سکویی دارد، در جنوب باختری مشهد تا شمال خاوری فریمان مجموعه‎ای از سنگ‎های مافیک و اولترامافیک وجود دارد که همراهانی از سنگ‎های رسوبی پلاژیک، به سن پرمین دارند. مجموعة سنگ‎های مافیک، اولترامافیک و همراهان رسوبی آنها، سیمای منشورهای برافزاینده دارند و بیشتر زمین‎شناسان بر این باورند که مجموعة یاد شده، ضمن داشتن خاستگاه اقیانوسی، نشانگر زمیندرز تتیس کهن است که دو صفحة توران و ایران را از یکدیگر جدا می‎سازد.

در ناحیة مشهد، این مجموعه، دگرگونی و بدون سنگواره شاخص است که گاهی به سن پرکامبرین و زمانی به سن دونین – کربنیفر دانسته شده است. در ناحیة سفید سنگ از درجة دگرگونی سنگ‎ها کاسته شده و می‎توان نشانه‎هایی از سنگواره‎های پرمین را به ویژه در سنگ‎های آهکی دید. بهترین رخنمون این مجموعه را افتخارنژاد (1370) در دره انجیر، واقع در 20 کیلومتری جنوب باختری آق‎دربند گزارش کرده ‎است. در دره انجیر، مجموعه‎ای از سنگ‎های دیابازی، توف، رادیولاریت، چرت و سنگ‎آهک وجود دارد که با سنگ‎های مافیک و اولترامافیک پیوند گسلی دارند. سنگواره‎های موجود در افق‎های آهکی این مجموعه حاوی انواع گونا‎گونی از سنگواره‎های جلفین پیشین است. جدا از بخش‎های کربناتی، چرت‎های پلاژیک این مجموعه، به ویژه در ناحیة فریمان، دارای کنودونت‎های اواخر پرمین زیرین هستند.