کرتاسه در بلوک لوت

در بلوک لوت به عنوان بخش خاوری ریزقارة ایران مرکزی، سنگ‌های کرتاسه دو رخسارة متفاوت دارند. در جنوب بیرجند، ردیف‌های کرتاسة فلیش گونه‌اند و همراه با مجموعه‌های افیولیتی خاور ایران، به صورت ورق‌های بُر خورده، و از پهنة فلیشی خاور ایران به حاشیة خاوری بلوک لوت جابه‎جا شده‌اند و در نتیجه جایگاهی نابرجا دارند. در مناطقی که سنگ‌های کرتاسه برجا هستند، ردیف‌های کربناتی رخسارة چیره است که به دو زمان کرتاسة پیشین و کرتاسة پسین تعلق دارند.

« سنگ‌های کرتاسة پایین » بلوک لوت ویژگی‌های عمومی سنگ‎آهک‌های اُربیتولین‌دار کرتاسة ایران مرکزی را دارد که به صورت پیشرونده و در بیشتر جاها به طور دگرشیب بر روی سنگ‌های تریاس بالایی – ژوراسیک میانی (گروه شمشک) و یا سنگ‎های کهن‎تر نشسته‌اند. در اینجا نیز ردیف‌های آغازین کرتاسة پایینی وجود ندارد و داده‌های دیرینه‌شناسی نشان می‌دهد که پیشروی‌ دریا، از زمان آپتین آغاز و تا آلبین و گاهی تا سنونین زیرین ادامه داشته است. همانند دیگر نقاط ایران مرکزی. پیشروی دریا با نهشت‌های آواری‌های درشت دانه آغاز و به سمت بالا ریزدانه می‌شوند و با یک گذر تدریجی به سنگ‎آهک‎های ضخیم لایه می‌رسد که در شمال خاوری لوت (ده‌سلم – رخنه) تا 1000 متر ستبرا دارد. اُربیتولین شاخص‌ترین سنگواره است که به طور عموم، با بقایایی از بریوزوآر، مرجان و دوکفه‌ای‌ همراه است.

« سنگ‌های کرتاسة بالا » در بلوک لوت سن ماستریشتین‌ دارند و طور دگرشیب ردیف‌های کرتاسة پایین را می‌پوشانند که می‌تواند نشانگر ناپیوستگی رسوبی بزرگ از سنومانین تا ماستریشتین باشد. سنگ‌های کرتاسة بالای لـــوت با 500 متر ستبرا، با کنگلومرای سُرخ‌رنگ آغاز و به طرف بالا، ابتــدا به ماسه‎سنگ و سپس به آهک‌هــای ماسه‌ای و پس از آن به سنگ‎آهک‌هـای تـــوده‌ای ریفــــی تبدیل می‌شود که دارای (Orbitoides media d’ )ARCHIAC و دیگر سنگواره‌های ماستریشتین است.در کوه گرماب، بر خلاف دیگر نقاط بلوک لوت، ردیف‌های ماستریشتین، نهشته‌های مارنی نواحی کم ژرفا است که میان‌لایه‌های نازکی از ماسه‎سنگ‎های آهکی و سنگ‎آهک‌های ماسه‌ای دارد و به طور دگرشیب، سنگ‌های کهن‌تر از کرتاسة پایین (تریاس بالا – ژوراسیک میانی، گروه شمشک) را می‌پوشاند. ولی مرز بالایی آن با سنگ‌های رسوبی و آذرآواری پالئوسن – ائوسن هم‌شیب و تدریجی است.